Ząb kwalifikuje się do leczenia kanałowego – brzmi jak wyrok? A może to jedyna szansa, by uratować zęba przed ekstrakcją? W tej części artykułu dowiesz się, jak przebiega leczenie kanałowe, jakie są jego koszty oraz alternatywy.
W pierwszej części artykułu znajdowały się podstawowe informacje na temat leczenia kanałowego, opis metod diagnostycznych, a także wskazania i przeciwwskazania do przeprowadzenia tego zabiegu. Przed decyzją o podjęciu takiego leczenia warto także wiedzieć, w jaki sposób jest ono przeprowadzone, ile może kosztować, a także z jakim ryzykiem się wiąże.
Jak wygląda leczenie kanałowe?
Pierwszy krok: trepanacja
By leczenie endodontyczne mogło zostać przeprowadzone w sposób dokładny oraz zgodny z zasadami sztuki lekarskiej potrzebny jest przede wszystkim czas oraz świadoma zgoda pacjenta poinformowanego o możliwych powikłaniach śród- i pozabiegowych.
Pierwszym etapem leczenia endodontycznego jest „otwarcie zęba”, czyli profesjonalnie nazywana trepanacją komory zęba, w której znajduje się zapalnie zmieniona miazga. Cały zabieg wykonuje się oczywiście w znieczuleniu i przy pomocy niewielkiego narzędzia w kształcie pilnika usuwa się galaretowatą substancję, w której tkwią naczynia i nerwy z komory zęba oraz jego kanałów. Następnie powinno się wstępnie przepłukać kanały przy użyciu strzykawki i igły płynem o dość nieprzyjemnym smaku i zapachu, a mianowicie podchlorynem sodu. Ponieważ jest to roztwór drażniący dla tkanek, leczenie kanałowe powinno być wykonywane w pełnej osłonie i uszczelnieniu przy użyciu tzw koferdamu. Koferdam to rodzaj gumy wykonanej zazwyczaj z lateksu, mocowanej do zęba z pomocą metalowej klamry , która naciągana jest na metalową i plastikową ramkę w kwadratowym kształcie . Taki rodzaj zabezpieczenia zapewnia pacjentowi oraz lekarzowi największy komfort pracy, choć jednocześnie wymaga od pacjenta, by ten nie zamykał buzi przez cały czas trwania zabiegu. Jeśli na tym etapie pacjent podaje silny, pulsujący ból, złe samopoczucie oraz wzrost temperatury ciała, to zazwyczaj odstępuje się od dalszych czynności.
Stomatolog przepisuje w takiej sytuacji antybiotyk oraz zabezpiecza kanały zęba opatrunkiem, który powoli wycisza stan zapalny i umawia wizytę za ok 1-2 tygodnie celem kontynuacji leczenia. Według nowoczesnej stomatologii nie należy pozostawiać otwartego zęba na dłużej niż 24-48h, nawet jeśli z zęba wydobywa się wysięk ropny. Dalsza penetracja bakterii do kanałów zęba mogłaby okazać się dla osłabionego stanem zapalnym pacjenta szczególnie niebezpieczna. Otwarty ząb stanowi wrota wnikania bakterii do całego krwioobiegu, co może skończyć się bakteriemią lub nawet sepsą.
Drugi krok: chemo-mechaniczne oczyszczanie kanałów
Pod tym tajemniczym hasłem kryje się poszerzenie oraz oczyszczenie kanałów z zalegających resztek zapalnie zmienionej miazgi oraz bakterii. W tym etapie wykorzystuje się pilniki ręczne lub maszynowe, które przypominają krótkie igiełki. Poszerzenie kanału odbywa się zawsze pod kontrolą endometru, czyli urządzenia, które informuje lekarza na jakiej głębokości w kanale właśnie się znajduje. Pilniki endodontyczne oznaczone są kolorami, a po każdym zestawie jednokolorowych narzędzi należy przepłukać kanał płynami odkażającymi takimi jak podchloryn sodu, kwas cytrynowy lub kwas EDTA. Po skończonym zabiegu poszerzania i płukania należy zaaplikować odpowiednie leki do kanałów, aby zadziałały miejscowo i przykryć wejście do komory jałową watką, a także samotwardniejącym wypełnieniem tymczasowym. W ten sposób nawet podczas przerw między kolejnymi wizytami ząb pozostaje zabezpieczony, a leki mają za zadanie leczyć tkanki wokół jego korzeni.
Trzeci krok: wypełnienie kanałów zęba
Jeśli na kolejnej wizycie po otwarciu zęba nie wydobywa się z niego jakikolwiek wysięk lub nieprzyjemny zapach, w takim przypadku możemy przejść do ostatecznego wypełniania kanałów przy użyciu ćwieków gutaperkowych oraz różnego rodzaju uszczelniaczy. Gutaperka jest substancją pochodzenia naturalnego, która w swej budowie chemicznej przypomina nieco kauczuk. Jest całkowicie biozgodna oraz bezpieczna dla pacjenta. Na tym etapie stomatolog wykonuje punktowe zdjęcie RTG z tzw ćwiekiem głównym zaaplikowanym do kanału, by sprawdzić, czy ten został opracowany na odpowiednią długość. Jeśli wszystko się zgadza, do każdego z kanałów lekarz dosłownie upycha jak największą liczbę ćwieków pokrytych substancją uszczelniającą. Po całkowitym wypełnieniu kanałów zęba należy wykonać ostatnie małe zdjęcie RTG, by ocenić jakość wykonanego leczenia endodontycznego.
Koszty leczenia kanałowego
Całkowite koszty leczenia kanałowego wahają się w zależności od liczby kanałów w zębie oraz metody pracy np. z użyciem mikroskopu, jednak należy przyjąć, że cena opracowania oraz wypełnienia jednego kanału to około 150-300 złotych. Do tego dochodzą jeszcze koszty zdjęć RTG oraz ostatecznej odbudowy zęba w zależności od wybranej metody zachowawczej przy użyciu materiału kompozytowego lub protetycznej z wykorzystaniem wkładu koronowo-korzeniowego oraz osadzonej na nim korony protetycznej.
Powikłania
Możliwie występujące powikłania:
- złamanie narzędzia w kanale – jeśli nie uda się wyciągnąć narzędzia i nie przechodzi ono poza wierzchołek korzenia, najczęściej wypełnia się kanał z pozostawionym w środku narzędziem i nie powoduje to dalszych nieprzyjemnych powikłań
- perforacja kanału w trakcie opracowywania – czasami kanały są tak zakrzywione lub anatomia zęba jest na tyle nieprzewidywalna, że dochodzi do zbyt silnego opracowania którejś ze ścian kanału oraz jego perforacji. W takim przypadku można spróbować zamknąć ją przy użyciu materiału stymulującego odbudowę tkanek twardych zęba, a następnie kontynuować leczenie. Przy zbyt rozległych perforacjach jedynym wyjściem jest niestety ekstrakcja
- przepchnięcie materiału poza wierzchołek korzenia – pomimo biozgodności materiałów wykorzystywanych w leczeniu endodontycznym, może to powodować nieprawidłowe gojenie się tkanek okołowierzchołkowych, a nawet wystąpienie stanu zapalnego wokół resztek materiału
- niedopełnienie kanału – jest to sytuacja korzystniejsza od przepchnięcia materiału, jednak może w późniejszym czasie być przyczyną nawracających dolegliwości bólowych ze strony leczonego zęba.